Darmo

Sym tu w rěčnym kućiku wóndano rozprawjała wo pilnych pomocnikach, kotřiž dźěłaja „za zapłać Bóh“. Móžemy w tym padźe tež rjec, zo dźěłaja woni darmo – němsce „unentgeltlich“ abo „umsonst“. Zakład tutoho serbskeho słowa twori substantiw dar – njepłaćene dźěło wobhladuje so jako darjene. Přidaty je sufiks -mo, kotryž je w serbšćinje jara rědka móžnosć za tworjenje adwerba. Paralelu mamy na přikład w jara rozšěrjenymaj słowčkomaj napřemo a nimo. Mjenje znatej stej słowje kórcmo – po kórcach, „scheffelweise“, a kročmo – po krokach, „schrittweise“. Tež tu zetkawamy mjenowany rědki sufiks -mo. – Wot słowčka darmo wotwodźeny je adjektiw darmotny: Wobjed, kiž smy dóstali darmo, móžemy mjenować darmotny wobjed. Móžemy tež rjec bjezpłatny wobjed – wšak njetrjebamy jón płaćić. Znaty je tež frazeologiski wobrot darmačkow abo darmačka hladać – tak praješe so něhdy wo lěnjuchu, kotryž ničo njedźěła a wočakuje darmotne zastaranje abo někajke dary, chiba tež wo prošerju. Pódla słowčka darmo je znata tež rozšěrjena warianta zadarmo. Njehladajo na formalny rozdźěl ma wona cyle samsny woznam. Wot tuteje warianty pak so wotpowědny adjektiw – někajke zadarmotny – tworić njehodźi. Cyle něšto druhe pak rěka słowčko podarmo, ale to je hižo tema za přichodny kućik.

S. Wölkowa

temy: serbske wotpowědniki za němske słowa, słowa podobne po woznamje abo formje, słowotwórba

klučowe słowa: wobrot, adwerb, adjektiw

hesła: unentgeltlich, umsonst, kostenlos, darmo, darmotny, bjezpłatny