Rěčne kućiki

Dźěsći chodźeštej

W spisownej rěči je so přesadźiło wašnje, w dualu pola muskich wosobow wužiwać werbalnu kóncowku -aj, pola wšitkich druhich pak kóncowku -ej. Jeli rěču wo hólcu a holcy, wužiwam kóncowku -aj, potajkim mam prajić: Jank a Hanka tam chodźeštaj. Ale kak je to ze słowom, kotrež je – ryzy gramatisce widźane – neutrumowe słowo, mjenujcy dźěćo (dual dźěsći). Rěka to nětko dźěsći tam chodźeštaj abo chodźeštej, hdyž wěm, zo je znajmjeńša jedyn hólc mjez nimaj? Podaća w serbskich gramatikach su w tym zmysle jasne: Dźěsći tam chodźeštej. Tu njerozsudźi woprawdźity ród tuteju dźěsći, ale gramatiski ród, a tón je neutrumowy a tohodla mamy w spisownej rěči kóncowki -ej wužiwać. W digitalnym korpusu hornjoserbskeje rěče namakamy jenož we wuwzaćnych padach kóncowku -aj: jim narodźištaj so dźěsći, při dołhim čakanju sonitaj dźěsći wo rumpodichu atd. Je potajkim spisownorěčny uzus, w dualowej formje, kotraž poćahuje so na słowo dźěćo, wužiwać kóncowku -ej, tež hdyž wěmy, zo je tam hólc pódla. Tak čitamy we woblubowanej bajce „Jank a Hanka“ reakciju na prašenje stareje wjery „Štó tam je?“ – A dźěsći zastróženej prajištej: „Boži wětřik sam!“

A. Pohončowa

temy: gramatika

klučowe słowa: konjugacija, dual, muskowosobowosć

hesła: dźěćo, dźěsći, -tej/-taj