Hač abo kaž
W němčinje słyšimy husto, zo so słowje „als“ a „wie“ wopak wužiwatej, a tak je to tež w serbšćinje z konjunkcijomaj „hač“ a „kaž“. Kak je nětko z Markom, kiž je w měsće wjace pjenjez wudał, hač abo kaž wón zasłuži?
Spomjatkujmy sej sćěhowace prawidło: Njeje-li rozdźěla mjez přirunowanymi wosobinami, wěcami atd., potom so trjeba konjunkcija kaž – na přikład: Marija so tak wjesoła domoj wróći, kaž bě rano wotešła. Je-li pak rozdźěla mjez wěcomaj, wosobomaj atd., potom so hač wužiwa – potajkim: Marja so wjeselša domoj wróći, hač bě z domu wotešła abo: Marko je w měsće wjace pjenjez wudał, hač wón zasłuži. A tež w literaturje namakamy přikłady, kaž na přikład pola Brězana: „W skale bě nan cyle hinaši hač hewak.“ Tohodla tež sćěhowaca sada z nowin prawa njeje: Bě wjace wopytowarjow do Budyšina přijěło, kaž běchmy to wočakowali. – Tu měło prawje rěkać: Bě wjace wopytowarjow přijěło, hač běchmy to wočakowali.
Hinak je to w přirunowanjach typa dwójce telko abo trójce telko atd. Tam je wužiwanje konjunkcije kaž njedźiwajo na rozdźěl přirunowaneju wěcow prawe, citat z nowin: „Městnow je dwójce telko kaž wučerjow“ abo tež: „Za Semperowu operu płaći němski stat dwójce telko kaž za Serbow“.
J. Šołćina
temy: słowa podobne po woznamje abo formje, gramatika
klučowe słowa: konjunkcija